Βήμα διαλόγου "με την συλλογικότητα"

Κάποιες φορές προσπαθείς να κατανοήσεις, κάποια πράγματα, κάποιες συνθήκες, στα οποία παίρνεις μέρος κι εσύ. Ο όρος, το περίβλημα σε όλο αυτό το φάσμα που περικλείει (σύλλογο - συλλογικότητα), κατά την γνώμη μου πρέπει να ξεφύγουν, να υπερβούν τα εσκαμμένα.  

 Η  σύγχυση γύρω απ' την ούτως ή άλλως περίπλοκη έννοια της συλλογικότητας,  εκεί όπου δεν παράγεται ένα υλικό,  ( χειροπιαστό  προϊόν),  είναι  ακριβώς το κάλεσμα  

 «Ας δουλέψουμε μαζί!». 

                                       Ένα άρθρο από το 2ο Φύλλο της Εφημερίδας μας, γράφει Δημήτριος Γεωργογιάννης              

Μέσα από τη δική μου οπτική αλλά και τους όποιους αγώνες των 2,5 ετών, ως ενεργό μέλος (σε έναν από τους μικρότερους συλλόγους της Πατρίδας μας), θα προσπαθήσω να μεταφέρω τη προσωπική ανάλυση περί συλλόγων και συλλογικότητας, όπου αποτελούν ένα εξέχον κομμάτι του σύγχρονου πολιτισμού, το οποίο στην ουσία εκφράζει την ανάγκη για παραγωγή νέων ιδεών και την αδιάκοπη ανταλλαγή επικοινωνίας. Κατ΄ ουσία έχει γίνει πλέον ένα μικρό κατεστημένο, έχει απλουστευτεί ως έννοια και πολύ συχνά εξυπηρετεί την ανάδειξη της ατομικότητας. Ατομικότητα όπου στο πλείστο των περιπτώσεων δημιουργεί την ισοπέδωση της συλλογικότητας και αντιμετωπίζεται ως απλή ενορχήστρωση των ικανοτήτων και των ταλέντων κάποιων ανθρώπων, οι οποίοι έχουν σκοπό να παράγουν κάτι, μαζί με κάθετο, ιεραρχημένο ή τυχαίο, ομοιογενή, αδιαφανή τρόπο. Κι έτσι, η έννοια και η πρακτική, του μαζί, μεταφράζεται είτε σε ένας είτε σε πολλοί, και παύει να έχει τη δυναμική που της αρμόζει –ως μια ασταμάτητη διαδικασία πειραματισμού, σχέσεων, ασύμμετρης ανταλλαγής, προσπάθειας, έρευνας, διαφωνίας, κριτικής. Με άλλα λόγια, τα ερωτήματα που θεωρώ πως απουσιάζουν ή – ακόμα χειρότερα – των οποίων η απάντηση θεωρείται αυτονόητη στις περισσότερες συλλογικότητες σήμερα, είναι : πως δουλεύουμε; Και πως δουλεύουμε μαζί;  Αυτό το «πως;», εφόσον αποδοθεί στον πληθυντικό και αντισταθεί σε απαξιωτικές απαντήσεις, σίγουρα ανοίγει ένα πεδίο για στοχασμό και επανεξέταση, θέτοντας ακόμα και την ανάγκη για συλλογικότητα υπό αμφισβήτηση.

Ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας της συλλογικότητας πρέπει να αντιμετωπισθεί ως μια διαδικασία εξωστρεφή και διάφανη, με αποτέλεσμα να αντιστέκεται στα καθιερωμένα μοντέλα συνεργασίας και να ανοίγει ενδιαφέρουσες προοπτικές. Αντί να θεωρούμε συλλογικό   το   «πολλοί μαζί»   ή  ό,τι  προκύψει   απ΄    αυτό.

Πρέπει να δούμε τη μέθοδο του πώς μοιραζόμαστε μεταξύ μας αν είναι καθαρή, συγκεκριμένη και γεννημένη εκ των έσω, γιατί τότε θα σχηματισθούν εύκολα και ανεξέλεγκτα σχέσεις ιεραρχίας κι εξουσίας.

Είναι λοιπόν δυνατή τελικά η σύσταση μιας αυτόνομης και ουσιαστικής συλλογικότητας;

Η απάντηση με ένα ναι ή ένα όχι, θα ήταν αφελής. Η διερεύνηση της συλλογικότητας δεν πρέπει να εστιάζεται μόνο στο αποτέλεσμα.

Πρέπει να επενδύσουμε στις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των ατόμων που αποτελούν το σύνολο. Πρώτα απ΄ όλα πρέπει να εξετάσουμε αν αυτές απομακρύνονται και αντιστέκονται συνειδητά, σε υπάρχουσες συλλογικότητες που είτε δεν λειτουργούν καθαρά, είτε ετεροκαθορίζονται. Επίσης, παίζοντας με τα όρια της προσωπικής ιδιοκτησίας, προσφέρουν τη δυνατότητα ανασχηματισμού στις δομές της έννοιας της συλλογικότητας και την πιθανότητα μετατόπισης σύγχρονων δύσκαμπτων τρόπων ανταλλαγής και παραγωγής.

Το ερώτημά που αρχίζει να σχηματοποιείται..:

Kατά πόσο οι σημερινές συλλογικές πρωτοβουλίες συνειδητοποιούν και καταπιάνονται με την (τόσο ενδιαφέρουσα) περιπλοκότητα που χαρακτηρίζει τις δομές τους;

Σε πραγματικούς χρόνους, σε πραγματικές καταστάσεις μένει ανεκμετάλλευτη, αυτή η τόσο κρίσιμη πτυχή της συλλογικότητας :  το ταυτόχρονα εφικτό και ανέφικτό της.

Μια πραγματική κατάσταση είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορεί κάποιος να γίνει μέλος. Το σύνηθες αλλά και το ισχύον είναι να δηλώσεις ενδιαφέρον ή πληρώνοντας κάποια συνδρομή. Κι αυτό το σημείο - αν και χρειάζεται ακόμα επεξεργασία σε πρακτικά ζητήματα εφαρμογής - είναι πολύ σημαντικό ως προς τη στρατηγική του. Άποψή μου, για να υπάρχει «μια καθαρή συλλογικότητα», για να γίνει κάποιος μέλος του συνδέσμου χρειάζεται να προτείνει και να φέρει εις πέρας μαζί με άλλους μια δράση.

Οπότε, η λειτουργία του συνδέσμου επικεντρώνεται στις δράσεις και στις σχέσεις - συνεργασίες - ανταλλαγές που θα αναπτυχθούν με βάση αυτές, με σκοπό να δημιουργηθεί ένα αρχείο δράσεων διαθέσιμο και ανοιχτό προς όλα τα μέλη. Με τη λογική ενός συστήματος «ανοικτού κώδικα», αυτό το δίκτυο θα έχει ως κεντρικό άξονα την ασύμμετρη ανταλλαγή.

Οι δράσεις δεν θα είναι άκαμπτες ούτε ιδιοκτησία αυτού που τις προτείνει. Αντιθέτως, θα ανήκουν στο δίκτυο και άρα σε όλους όσοι το αποτελούν. Και μ' αυτό τον τρόπο, θα μπορεί ο καθένας να τις δανειστεί, να τις αναπτύξει, να τις τροποποιήσει και να τις υλοποιήσει ξανά μαζί με άλλους.

Το ζητούμενο δεν είναι λοιπόν το να απαντήσουμε με σιγουριά στο εάν είναι εφικτή ή ανέφικτη η σύσταση μιας συλλογικότητας σήμερα. Το σημαντικότερο ίσως είναι να σκεφτούμε τη συλλογικότητα ως έχει, και ως θα μπορούσε να έχει – δηλαδή με εργαλεία την ανθρώπινη νόηση και φαντασία, να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να ανοίξει η έννοια της συλλογικότητας στις δυνατότητές της, εφικτές ή μη.

-Γνωρίζω εκ των προτέρων πως οι διαπιστώσεις, οι σκέψεις,  καθώς και οι προτάσεις, δεν είναι δυνατόν να έχουν απήχηση στους καθιερωμένους τρόπους αντίληψης και λειτουργίας  της συλλογικότητας.

Είναι ζοφερά δυσνόητο να ξεφύγεις κυρίως από την υπάρχουσα ιδεοληψία της « Ιεραρχίας »     ( Δ.Σ. – οι μισοί έλληνες αρέσκονται να προσφωνούνται είτε ως πρόεδροι, είτε ως γραμματείς ) και βέβαια είναι ζοφερό, το διακύβευα για την ίδια την κοινωνία, τα ίδια τα μέλη (συλλόγου ή σωματείου), να μην έχουν την ευχέρεια αλλά και τη θέληση να προσδιορίσουν αλλά και να αξιοποιήσουν (τουλάχιστον) μια δράση τους, να μην έχουν την ευχέρεια άνευ χρημάτων να είναι μέλη ενός συλλόγου ή σωματείου, και βέβαια και πιθανόν το σπουδαιότερο είναι ζοφερά δυσνόητο να υπάρχουν «κλισέ και χρυσόβουλα» που χωρίζουν ανθρώπους και περιοχές.

Είναι κοινωνική τραγωδία να λειτουργείς και να σκέφτεσαι σύμφωνα με τις επικρατούσες συνθήκες ενός «καταστήματος», για δράσεις κοινότυπες που εκτελεί ένας επαγγελματίας και ο οποίος κάλλιστα θα μπορούσε να προσφέρει σε δικό του χώρο, να το εκμεταλλεύεται - και βέβαια να είναι ο ίδιος διαχειριστής και υπόλογος. 

Οι άνθρωποι, οι κοινωνίες, στις μέρες μας, ακολουθούν εύκολα και φανταχτερά μονοπάτια. Δυστυχώς εικόνες και λέξεις έχουν χάσει την μορφή και το νόημά τους. Μια σύγχρονη Βαβέλ έχει αρχίσει να δημιουργεί το παράδοξο: ενώ μιλάμε την ίδια γλώσσα, προφέρουμε και εκφραζόμαστε με τις ίδιες λέξεις, αυτές να εκλαμβάνονται καχύποπτα, καιροσκοπικά, και συμφεροντολογικά, με άμεσο επακόλουθο να δημιουργούνται «συνωμοσίες» και μυθεύματα, τα οποία στην φυσική προέκτασή τους ξυπνάνε ένστικτα αρένας. «Το άρτον και θεάματα» οριστικά τείνει να γίνει, η κοινωνική και πνευματική μας τροφή.  Αφήσαμε πίσω μας, όλα τα απλά, όλα τα εύκολα, αρκούμαστε όλοι στην κριτική, στην παγγνωσία (γιατί όλοι μας είμαστε ειδικοί  σε όλα. Και ως μονάδες κοιτάμε  ασκαρδαμυκτί το βαρέλι,. Αναλύουμε τα πάντα περί (πάτου αγνοώντας τι είναι  πάτος).

Εξετάζουμε τον οικονομικό πάτο, αγνοώντας τον κοινωνικό πάτο, αφήνοντας στην άκρη την εξέταση «πιος από τους δυο πάτους, δημιούργησε πραγματικά το σύνθεμα».

Και πλέον είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο να «βάλουμε πλάτες» για την δημιουργία νέων συνθηκών γιατί πολύ απλά παραβήκαμε κανόνες ανθρωπισμού και αξιοπρέπειας.

Δυστυχώς οι γενιές της «κρίσης», θα είναι οι γενιές που θα πάσχουν από έλλειψη παιδείας, από μόρφωση – πράγματα αδιόρατα και δυσνόητα. Αν όλοι μας δεν συμβάλουμε να ανοίξουμε δρόμους, οι γενιές αυτές θα  μείνουν έρμαιες κοινωνικά και ιστορικά.-